Tương lai của bảo tàng phụ thuộc vào công chúng
Tọa đàm khoa học "Một số vấn đề xây dựng bảo tàng hiện đại" là dịp để các diễn giả chia sẻ kinh nghiệm trong hoạt động bảo tàng, tiếp cận tư duy mới về làm bảo tàng để hình dung rõ hơn về hướng đi mới của một bảo tàng hiện đại. Tọa đàm do Bảo tàng Báo chí Việt Nam (Hội Nhà báo Việt Nam) tổ chức vào ngày 26/11, tại Hà Nội
Tương lai của bảo tàng phụ thuộc vào công chúng
Bà Trần Thị Kim Hoa, Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam cho biết, Bảo tàng Báo chí Việt Nam được quyết định thành lập tháng 7/2017. Là một bảo tàng non trẻ, công tác thiết kế, thi công trưng bày vẫn đang được triển khai gấp rút với mong muốn có thể mở cửa đón khách tham quan từ cuối năm 2019. Do đó, Bảo tàng Báo chí Việt Nam mong muốn thu thập thêm kinh nghiệm từ tọa đàm nhằm khai thác tốt hơn các giá trị lịch sử của báo chí, học tập kinh nghiệm của các bảo tàng tên tuổi để xây dựng thành công một bảo tàng báo chí hiện đại.
Nhóm tác giả cuốn sách “Cơ sở bảo tàng” do Bảo tàng Cách mạng Việt Nam dịch từ nguyên bản tiếng Anh và xuất bản ở Hà Nội vào những năm 2000 đã đưa ra nhận định: “Bảo tàng là để dành cho con người và do đó tương lai của các bảo tàng phụ thuộc vào việc tự nâng cấp, tự phát triển để đáp ứng nhu cầu đã được thị trường chỉ rõ”. Từ nhận định này, có thể nhận ra rằng hiện tại và tương lai của bảo tàng phụ thuộc vào công chúng. Bảo tàng phải đáp ứng nhu cầu của công chúng và nhu cầu xã hội đặt ra. Bảo tàng phải tự nâng cấp, tự phát triển, tự đổi mới để thích nghi với những điều kiện mới...
Theo PGS,TS Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, bảo tàng ở Việt Nam rất nhiều, tuy nhiên số lượng bảo tàng có đông khách đến tham quan thì không vượt qua con số 5. Chính vì vậy, đòi hỏi những người làm bảo tàng phải quan tâm đến việc xây dựng bảo tàng hiện đại để mang lại sức sống mới, hiệu quả xã hội cao nhằm thu hút đông đảo du khách đến thăm quan.
Trên thế giới, bảo tàng chính là bộ mặt của một quốc gia, của một ngành nghề nào đó, nhưng ở nước ta thì còn nhiều hạn chế. Một số bảo tàng lớn, nằm ngay trung tâm Thủ đô luôn trong tình trạng vắng khách. Do đó, các bảo tàng cần đổi mới, sáng tạo để thu hút công chúng. Ngay cả với Bảo tàng Báo chí Việt Nam chuẩn bị mở cửa đón khách cũng cần phải có những trưng bày thực sự hấp dẫn, khoa học, đáp ứng sự mong mỏi của xã hội.
PGS,TS Nguyễn Văn Huy cũng cho rằng, bảo tàng là nơi tập hợp đa ngành, đa nghề, có 3 trục chính là khoa học, nghệ thuật, công nghệ. Đây được coi như “chân kiềng” để vươn tới xây dựng bảo tàng hiện đại. Hoạt động của bảo tàng hiện đại ngày nay chuyển từ lấy hiện vật làm trung tâm sang lấy con người làm trung tâm. Với bảo tàng báo chí, chủ thể đầu tiên là các nhà báo nên bảo tàng phải có cách thức để thu hút các nhà báo tham gia vào hoạt động của bảo tàng. Đồng thời cần phải kết nối khách tham quan với các nhân vật trong các hoạt động của bảo tàng.
Xây dựng đội ngũ hướng dẫn viên chuyên sâu
Là bảo tàng chuyên đề về tội ác, hậu quả chiến tranh xâm lược, Bảo tàng chứng tích chiến tranh là một trong những bảo tàng thu hút khách quốc tế đông nhất cả nước. Tính từ năm 1975 đến hết năm 2015, Bảo tàng chứng tích chiến tranh đã đón hơn 17 triệu lượt khách tham quan, trong đó có khoảng 6,7 triệu lượt khách quốc tế, hơn 8,55 triệu lượt khách Việt Nam và hơn 1,8 triệu lượt khách tham quan triển lãm lưu động. Bà Huỳnh Ngọc Vân, nguyên Giám đốc bảo tàng Chứng tích chiến tranh, cố vấn của Bảo tàng Áo dài cho biết, để thu hút đông đảo du khách đòi hỏi các bảo tàng phải thường xuyên đổi mới các chuyên đề để người xem mỗi lần đến với bảo tàng thì đều thấy được cái mới, thấy mình ở trong đó. Theo bà Huỳnh Ngọc Vân, hiện Bảo tàng chứng tích chiến tranh có 8 chuyên đề trưng bày thường xuyên về tội ác, hậu quả của các cuộc chiến tranh… Các chuyên đề được xây dựng trên những kịch bản riêng, khoa học và hấp dẫn. Bên cạnh đó, hàng năm Bảo tàng sẽ thực hiện từ 4 đến 10 triển lãm chuyên đề nhằm giúp khách tham quan tiếp cận vấn đề một cách sâu sắc, độc đáo từ nhiều góc độ khác nhau.
Ngoài những chuyên đề hấp dẫn, bà Huỳnh Ngọc Vân cho rằng, đội ngũ hướng dẫn viên rất quan trọng và cần được quan tâm. Những câu chuyện trong những trưng bày chuyên đề, đặc biệt là những chuyên đề về tội ác chiến tranh phải được người hướng dẫn viên truyền tải. Họ chính là cầu nối giữa sự kiện và công chúng. Đồng thời là người nắm bắt tâm lý, tình cảm, mối quan tâm, diễn biến tâm lý của khách trong quá trình tham quan để có thể điều chỉnh nội dung, phong cách thuyết minh, hướng dẫn cho phù hợp. Chính vì vậy, để phát huy hiệu quả tương tác giữa du khách với bảo tàng, rất cần có đội ngũ hướng dẫn viên chuyên sâu cho từng đối tượng.
Bên cạnh đó, việc tổ chức giao lưu, tương tác với các nhân vật, nhân chứng cũng là một hình thức để thu hút khách đến với các bảo tàng. Ngoài việc trò truyện, chia sẻ, hai bên còn có thể giao lưu bằng âm nhạc, hội họa…
PGS,TS Nguyễn Văn Huy cho rằng, hoạt động của bảo tàng đang chuyển từ hiện vật sang con người làm trung tâm, khách tham quan chính là trung tâm của bảo tàng. Do vậy, trong các trưng bày, các bảo tàng cần phải cố gắng tạo ra những tương tác cho khách; ở đó, du khách được cầm, nắm, sờ… thậm chí cả ngửi, nếm… “Các bảo tàng cần cố gắng tạo ra nhiều hoạt động tương tác để khách được tham gia và trải nghiệm. Đó có thể là các hoạt động tương tác ngay trong phòng trưng bày, tương tác ở những trưng bày nhất thời, hay tương tác khám phá giành riêng cho thế hệ trẻ. Một bảo tàng hiện đại không thể bỏ qua vấn đề tương tác” - PGS,TS Nguyễn Văn Huy khẳng định.
Nguồn: dangcongsan.vn
